ความผิดหวังจากโลกาภิวัตน์ในภาคการเงิน

recommendare

 

บันทึก

จากปาฐกถาหัวข้อ  “ความผิดหวังจากโลกาภิวัตน์ในภาคการเงิน

The Disappointments of Financial Globalization”

 

International Symposium ของ ธนาคารแห่งประเทศไทย ประจําปี 2008

วันที่ 7 พฤศจิกายน 2551

ปาฐกถา  โดย

ดานี ร็อดริก  Dani Rodrik

นักเศรษฐศาสตร์การเมือง  มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด

ผู้เขียนหนังสือเรื่อง One Economics, Many Recipes ปฏิเสธ 

(มุมมองกระแสหลักที่เชื่อว่าโลกาภิวัตน์มี “สูตรสําเร็จ” ที่ใช้ได้กับทุกประเทศ)

แปล  โดย

สฤณี อาชวานันทกุล  นักวิชาการอิสระ

 

กล่าวดังนี้

 

โลกาภิวัตน์ในภาคการเงิน: ประโยชน์ไม่สูงเท่ากับที่คาด และมีต้นทุนทางสังคม

โลกาภิวัตน์ในภาคการเงิน ซึ่งวัดโดยปริมาณทุนข้ามชาติ และระดับการเปิดเสรีบัญชีทุน (capital account) ให้เงินเคลื่อนย้ายข้ามพรมแดนได้โดยสะดวก ได้ขยายขอบเขตและทวีอิทธิพลอย่างต่อเนื่องในรอบกึ่งศตวรรษที่่านมา ร็อดริกชี้ว่าปริมาณทุนเอกชน (private capital flows) ที่ไหลสู่ประเทศกําลังพัฒนาเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 4 ของผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ(จีดีพี) ในปี 1977 เป็นกว่าร้อยละ 12 ของจีดีพีในปี 2005การเติบโตดังกล่าวสอดคล้องกับกระแสการเปิดเสรีภาคการเงินและระดับการเปิดเสรีบัญชีทุน  โดยผลการประเมินระดับการเปิดเสรีบัญชีทุน (KA Openness) ของ Chinn และ Ito (2007) พบว่า ระดับการเปิดเสรีบัญชีทุนในแต่ละทวีปสูงขึ้นอย่างต่อเนื่องจากทศวรรษหนึ่งสู่ทศวรรษหนึ่งนับจากทศวรรษ 1970 เป็นต้นมา ยกเว้นในทศวรรษหลังเกิดวิกฤตเศรษฐกิจ ซึ่งมักจะทําให้ประเทศที่ประสบกับวิกฤตเลือกที่จะ “สวนกระแส” เปิดเสรีชั่วคราวเพื่อฟนฟูสถาบันในประเทศ ดังประสบการณ์ของทวีปละตินอเมริกาหลังเกิดวิกฤตเศรษฐกิจปลายทศวรรษ 1970  และทวีปเอเชียหลังเกิดวิกฤตปี  1997 ร็อดริกชี้ว่ากลุ่มประเทศ “เกิดใหม่” ในยุโรปตะวันออกและยุโรปกลางเปิดเสรีอย่างรวดเร็ว จน ณ ปลายปี 2005 มีระดับการเปิดเสรีทัดเทียมกับกลุ่มประเทศเอเชียแปซิฟิก (ดูภาพที่ 1)

 

อย่างไรก็ดี ร็อดริกชี้ว่าผลลัพธ์ของโลกาภิวัตน์ในภาคการเงินในประเทศกําลังพัฒนานั้นไม่ได้

“ดี” ตามระดับการเปิดเสรีโดยอัตโนมัติ เขาชี้ให้เห็นผลลัพธ์ 4 ประการหลักที่มีข้อกังขา ได้แก่

 

1. ระดับการลงทุนในหลายประเทศไม่สอดคล้องกับระดับการเปิดเสรี

ปัจจุบันมีข้อมูลหลักฐานน้อยมากที่บ่งชี้ว่าโลกาภิวัตน์ในภาคการเงินช่วยส่งเสริมระดับ การลงทุน ในประเทศกําลังพัฒนา เช่น ถึงแม้ว่าละตินอเมริกาจะเป็นทวีปที่มีระดับการเปิดเสรีบัญชีทุนสูงที่สุดในโลก อัตราการลงทุนก็ยังอยู่ในระดับต่ํา คือประมาณร้อยละ 14-24 ของจีดีพีเท่านั้นตั้งแต่ปี 1970 เป็นต้นมา ในขณะที่จีนและอินเดียมีอัตราการลงทุนสูงเกินร้อยละ 30 ทั้งๆ ที่ระดับการเปิดเสรีบัญชีทุนยังอยู่ในระดับต่ําโดยเปรียบเทียบ

 

2. เงินทุนเคลื่อนย้ายสุทธิมักไหล “ผิด” ทาง

ถ้านําตัวเลขปริมาณเงินที่ไหลออกจากประเทศกำลังพัฒนา (capital outflows)  มาหักออกจากปริมาณเงินไหลเข้า (capital inflows) จะพบว่าตัวเลขเงินทุนเคลื่อนย้ายสุทธิมีค่าค่อนข้างน้อยและมักจะติดลบ (ไหลออกมากกว่าไหลเข้า)  ตั้งแต่ปี 2000 เป็นต้นมา และติดลบมากขึ้นเรื่อยๆ จนถึงระดับประมาณร้อยละ 5 ของจีดีพีของประเทศกำลังพัฒนาทั้งหมดรวมกันในปี 2007 (โดยมีเงินทุนไหลออกคิดเป็นร้อยละ 16 ของจีดีพี และไหลเข้าร้อยละ 11 ของจีดีพี) ตัวเลขนี้หักล้างความเชื่อกระแสหลักที่ว่า ยิ่งประเทศกําลังพัฒนาเปิดให้เงินทุนเคลื่อนย้ายโดยเสรีมากเพียงใด ประเทศก็จะยิ่งได้รับประโยชน์จากทุนต่างชาติที่เข้ามาลงทุนระยะยาว ในความเป็นจริง “เงินร้อน” ที่ไหลเข้ามาเก็งกําไรในตลาดหุ้นของประเทศกําลังพัฒนาและพร้อมจะไหลกลับไปทุกเมื่อ ดูจะมีปริมาณและอิทธิพลสูงกว่า “เงินเย็น” ที่เข้ามาลงทุนระยะยาว ร็อดริกเสริมว่าดูแค่เม็ดเงินสุทธิไม่พอ ต้องดูปริมาณเงิน (gross flows) ทั้งขาเข้าและขาออกด้วย เพราะเป็นตัวการที่ทําให้เศรษฐกิจประสบภาวะไร้เสถียรภาพ

 

3. โลกาภิวัตน์ในภาคการเงินไม่ได้ช่วยกระจายความเสี่ยงและลดความผันผวนของการบริโภค

งานวิจัยที่ผ่านมา เช่น Kose (2007) ชี้ว่าประสบการณ์ของประเทศกําลังพัฒนาในแง่นี้ตรงกันข้ามกับประสบการณ์ของประเทศร่ํารวย ส่วนหนึ่งเนื่องจากประเทศกําลังพัฒนาประสบวิกฤตการเงินบ่อยครั้งกว่า (วิกฤตการเงินโลกในปัจจุบัน (2008) เป็นวิกฤตระดับโลกครั้งแรกนับตั้งแต่ยุคเศรษฐกิจถดถอยรุนแรงในทศวรรษ 1930 เป็นต้นมา) ร็อดริกย้ําว่า วิกฤตการเงินในประเทศกําลังพัฒนาหลายครั้งไม่ได้เกิดจากความล้มเหลวเชิงนโยบายของรัฐบาลนั้นๆ หากเป็นผลพวงจากการเคลื่อนย้ายเงินทุนปริมาณมหาศาลของนักลงทุนต่างชาติที่กําลังประสบปัญหาในประเทศตัวเอง ดังเช่นวิกฤตซับไพรมอเมริกาในปัจจุบัน

 

4. วิกฤตการเงินกดดันให้ประเทศกําลังพัฒนา “ประกันตัวเอง” ด้วยต้นทุนสูง

การที่ประเทศกําลังพัฒนาต้องเผชิญกับความเสี่ยงที่จะประสบกับวิกฤตการเงิน รวมทั้งวิกฤตที่ตัวเองไม่ได้เป็นผู้ก่อ ทําให้ประเทศเหล่านี้ต้องสะสมทุนสํารองระหว่างประเทศ (foreign reserves) ในอัตราที่สูงขึ้นเรื่อยๆ เปรียบเสมือนการซื้อ “ประกัน” ต่อความแปรปรวนในตลาดการเงิน กราฟแสดงปริมาณทุนสํารองระหว่างประเทศ (ไม่นับทองคํา) ชี้ชัดว่าทุนสํารองของประเทศกําลังพัฒนาเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง จาก 3 เดือนของปริมาณการนําเข้า (ซึ่งร็อดริกบอกว่าเป็นหลักที่ใช้กันทั่วไป) ต้นทศวรรษ 1970 เป็นกว่า 8 เดือน ณ สิ้นปี 2004 ในขณะที่ระดับทุนสํารองในประเทศพัฒนาแล้วแทบไม่เปลี่ยนแปลง (ดูภาพที่ 2)

 

ทุนสํารองเหล่านี้ส่งมอบผลตอบแทนต่ําและมีต้นทุนการเสียโอกาส (opportunity cost) สูง(เพราะต้องกันเงินสํารอง แทนที่จะได้ใช้จ่ายในการลงทุนพัฒนาประเทศ) ทั้งยังเป็นเชื้อเพลิงของภาวะฟองสบู่อสังหาริมทรัพย์ในอเมริกา (เนื่องจากมีดอลลาร์สหรัฐเป็นองค์ประกอบหลัก)มิหนําซ้ํา ตลาดการเงินก็ไม่แยกแยะ (discriminate) ระหว่างประเทศที่ทํา “ประกัน” ดังกล่าวมากกับประเทศที่ทําน้อย ยกตัวอย่างเช่น วิกฤตการเงินปัจจุบันส่งผลกระทบต่อบราซิล เกาหลีใต้  และรัสเซีย สามประเทศที่มีทุนสํารองระหว่างประเทศสูงกว่าหนี้สินทางการเงินระยะสั้นหลายเท่า พอๆ กับที่กระทบต่อประเทศอื่น

 

ตลาดการเงินไม่ใช่ตลาดแบบ “ดีที่สุด” แต่เป็นตลาดแบบ “ดีที่สอง”

ร็อดดิกอธิบายว่า สาเหตุหลักที่ทําให้โลกาภิวัตน์ในภาคการเงินไม่ได้ทําประโยชน์ให้กับประเทศกําลังพัฒนาเท่ากับที่ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์พยากรณ์  คือข้อเท็จจริงที่ว่าตลาดกาเงินไม่ใช่ตลาดแบบ “ดีที่สุด” (first-best) ตามสมมุติฐานในทฤษฏี หากเป็นตลาดแบบ “ดีที่สอง” (second-best)ซึ่งแปลว่า เป็นตลาดซึ่งมีความล้มเหลวที่หลีกเลี่ยงไม่ได้(unavoidable market failure) ในภาคใดภาคหนึ่ง และดังนั้นความพยายามที่จะทําให้ตลาดสมบูรณ์ขึ้น (กล่าวคือมีประสิทธิภาพดีขึ้น)ในอีกภาคหนึ่งอาจลิดรอนประสิทธิภาพของภาคที่หลีกเลี่ยงความล้มเหลวไม่ได้ และอาจทําให้ประสิทธิภาพโดยรวมของระบบลดลง ในตลาดแบบดีที่สอง สิ่งที่ดีที่สุด (optimal) ที่รัฐบาลจะทําได้อาจเป็นการแทรกแซงตลาดในทางที่ตรงกันข้ามกับนโยบายส่งเสริมตลาดเสรี (laissez-faire)และในตลาดแบบนี้ นักเศรษฐศาสตร์จําเป็นจะต้องศึกษาสถานการณ์อย่างละเอียด ก่อนที่จะกระโดดเข้าสู่บทสรุปทางทฤษฎีที่ว่า ตลาดที่สมบูรณ์ขึ้นในภาคใดภาคหนึ่งย่อมแปลว่าประสิทธิภาพรวมของโลกสูงขึ้นตามไปด้วย

 

ร็อดริกอธิบายเหตุผลและนัยยะของแนวคิดที่ว่าตลาดการเงินเป็นตลาดแบบ “ดีที่สอง” ดังนี้

 

1. ตลาดการเงินเป็นตลาดแบบ “ดีที่สอง” เพราะมีความล้มเหลวของตลาดหลายประการเป็น“ธรรมชาติ” ที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ของระบบ – ความล้มเหลวหรือข้อบกพร่องของตลาดเผยโฉมอย่างชัดเจนในวิกฤตการเงินอเมริกาในปัจจุบัน เช่น ความไม่สมมาตรของข้อมูล (information  asymmetries), ปัญหาตัวแทน (agency problems เช่น ผลตอบแทนที่ตั้งอยู่บนผลกําไรระยะสั้นทําให้ผู้บริหารสถาบันการเงิน “สายตาสั้น” จนรับความเสี่ยงสูงเกินไป ละเลยผลประโยชน์ระยะยาวของผู้ถือหุ้น), และผลกระทบภายนอกเชิงระบบ (systemic externalities) ร็อดริกชี้ว่า ในเมื่อการกํากับดูแลและกฎเกณฑ์ต่างๆ ของภาครัฐช่วยลดทอนข้อบกพร่องเหล่านี้ได้เพียงระดับหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถกําจัดได้โดยสมบูรณ์ ก็ไม่มีอะไรที่จะการันตีเราได้ว่าวิกฤตการเงินจะไม่เกิดขึ้นอีกในอนาคตยกเว้นว่ารัฐจะแทรกแซงอย่างแข็งขัน เช่น จํากัดเพดานการใช้เงินกู้ (leverage) ในการดําเนินธุรกิจการเงิน

 

2. ระบอบเศรษฐกิจโลกถูกแบ่งแยกด้วยเขตแดนทางการเมือง ถึงแม้ว่าโลกาภิวัตน์ในภาคการเงินจะทําให้ตลาดการเงินเชื่อมโยงกันจนแทบจะเป็นตลาดเดียว โลกก็ยังแบ่งออกเป็นประเทศต่างๆ ซึ่งมีระดับความเสี่ยงไม่เท่ากัน ตลาดการเงินโลกนั้นไม่มีผู้กํากับดูแลระดับโลกและไม่มีผู้ปล่อยกู้รายสุดท้าย (lender of last resort) ระดับโลก ส่งผลให้ตลาดทํางานได้ไม่ดีเท่าที่ควร เช่น ปริมาณเงินเคลื่อนย้ายสุทธิอยู่ในระดับต่ํา การกระจายความเสี่ยงไม่สมบูรณ์ประเทศเกิดใหม่เป็น “เหยื่อผู้บริสุทธิ์” ของวิกฤตซับไพรม และไม่มีใครป้องกันการเคลื่อนย้ายของสินทรัพย์ “เป็นพิษ” อย่างหลักทรัพย์อ้างอิงซับไพรม ไม่เหมือนกับกรณีของสินค้า “เป็นพิษ”  เช่น ยาด้อยคุณภาพจากอินเดีย ซึ่งรัฐบาลอเมริกันสามารถประกาศปิดพรมแดนเพื่อป้องกันการนําเข้าได้

 

3. ความล้มเหลวของตลาดในกระบวนการปฏิรูปโครงสร้างเชิงสถาบัน ทําให้ความล้มเหลวของตลาดในข้อ 1. และปัญหาไร้การกํากับดูแลระดับโลกในข้อ 2. ทวีความรุนแรงขึ้นในประเทศกําลังพัฒนา – พัฒนาการทางเศรษฐกิจของประเทศกําลังพัฒนา จําเป็นต้องใช้การย้ายทรัพยากรจากกิจกรรมดั้งเดิม ไปสู่กิจกรรมที่สร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจ (tradable activities) และด้วยเหตุนี้ อัตราแลกเปลี่ยนจริง (real exchange rate หรือ RER) จึงมีบทบาทสําคัญ ยิ่ง RERมีมูลค่าต่ํากว่าความเป็นจริง (undervalued) เท่าไร ประเทศนั้นก็ยิ่งสามารถดึงดูดเงินลงทุนจากต่างชาติ (เพราะ RER ต่ํา ทําให้ได้รับผลตอบแทนจากการลงทุนสูงขึ้น) มาขับเคลื่อนการเติบโตทางเศรษฐกิจ ที่ผ่านมามีงานวิจัยหลายชิ้นที่สนับสนุนแนวคิดดังกล่าว ในทางกลับกัน การไหลเข้าของทุนต่างชาติ (capital inflows) เช่น เงินเก็งกําไรระยะสั้นในตลาดหุ้น ส่งผลให้ RER แข็งค่าขึ้นสูงเกินความเป็นจริง (overvalued) และดังนั้นจึงบั่นทอนแรงจูงใจของนักลงทุนต่างชาติที่สนใจจะเข้ามาลงทุนระยะยาว

 

ทางเลือกของผู้ดําเนินนโยบาย

ร็อดริกสรุปการบรรยายว่า ที่ผ่านมา โลกาภิวัตน์ในภาคการเงินนําส่งประโยชน์ต่อประเทศกําลังพัฒนาน้อยกว่าที่ระบุในทฤษฏีกระแสหลัก และนําส่งผลลัพธ์ที่ไม่พึงประสงค์มากมาย เช่น  ภาวะขาดแคลนทุนต่างชาติในยามที่ต้องการทุนนั้นที่สุด (และในทางกลับกันด้วย) วิกฤตการเงินที่ประเทศไม่ได้เป็นผู้ก่อ และปัญหาจากปริมาณทุนไหลเข้าซึ่งเป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาภาคเศรษฐกิจจริง ทั้งนี้ เนื่องจากสาเหตุหลักคือ ตลาดการเงินไม่ได้เป็นตลาดแบบ “ดีที่สุด” ตามทฤษฎี หากเป็นตลาดแบบ “ดีที่สอง”

 

นักเศรษฐศาสตร์ที่เชื่อว่าตลาดการเงินเป็นตลาดแบบ “ดีที่สุด” ซึ่งปัจจุบันหมายถึงนักเศรษฐศาสตร์ส่วนใหญ่ เช่น Stanley Fischer และ Rick Mishkin จะแนะนําผู้ดําเนินนโยบายในประเทศกําลังพัฒนาให้เปิดเสรีตลาดการเงิน รวมทั้งบัญชีทุน อย่างไม่มีเงื่อนไข และเชื่อว่าเราสามารถกําจัดความล้มเหลวและข้อบกพร่องต่างๆ ของตลาดได้ด้วยการปฏิรูปโครงสร้างเชิงสถาบัน ร็อดริกบอกว่า คําถามสําคัญสําหรับนักเศรษฐศาสตร์แบบ “ดีที่สุด” คือ พวกเขารอบคอบเพียงพอแล้วหรือในการปักใจเชื่อว่า ประเทศกําลังพัฒนาจะสามารถปฏิรูปโครงสร้างเชิงสถาบันให้กําจัดความล้มเหลวของตลาดได้ ในเมื่อการปฏิรูปบางรายการเป็นสิ่งที่แม้แต่ประเทศพัฒนาแล้วก็ยังทําไม่สําเร็จ?

 

ในทางกลับกัน นักเศรษฐศาสตร์  “กระแสรอง” อย่างร็อดริกเอง และ John Maynard Keynes, James Tobin และ Joseph Stiglitz ที่เชื่อว่าตลาดการเงินเป็นตลาดแบบ “ดีที่สอง” ซึ่งมีความล้มเหลวหลายประการเป็น “ธรรมชาติ” ของระบบ จะแนะนําผู้ดําเนินนโยบายให้แทรกแซงตลาด(“โยนทรายเข้าไปในล้อของการเงิน” ในวาทะของ Keynes) อย่างเหมาะสมและตามความจําเป็นเพื่อลดทอนผลกระทบจากความล้มเหลวของตลาด สร้างแรงจูงใจที่เหมาะสมให้กับนักลงทุนและบังคับทิศทางของโลกาภิวัตน์ในภาคการเงินให้เอื้ออํานวยต่อการพัฒนาเศรษฐกิจในประเทศอย่างเป็นธรรมและยั่งยืนกว่าเดิม ในมุมมองของร็อดริก คําถามสําคัญสําหรับนักเศรษฐศาสตร์แบบ “ดีที่สอง” คือ มีกรณีใดบ้างที่มาตรการแก้ปัญหา เช่น การบริหารจัดการบัญชีทุน อาจส่งผลลบรุนแรงกว่าโรคที่เราพยายามจะรักษา?

 

English version

WHY DID FINANCIAL GLOBALIZATION DISAPPOINT? 

Dani Rodrik and Arvind Subramanian1 

March 2008 

Read Full Post »

เงินสำรองระหว่างประเทศ กับ เป้าหมายความเป็นเจ้าของทุนโดยชนชาติเดียวกันกับประเทศ

triamboy

เมื่อกล่าวถึงเงินสำรองระหว่างประเทศนั้น  หลายคนเข้าใจว่าเป็นเงินที่สำรองเอาไว้ใช้ในยามวิกฤตสำหรับประเทศเมื่อต้องประสบภาวะล้มละลาย  ต้องตกเป็นลูกหนี้ก้อนใหญ่จนไม่สามารถชำระได้ดังเช่นวิกฤตเศรษฐกิจเมื่อปี  พ.ศ.  2541  นั้นเป็นความเข้าใจที่ถูกต้องเพียงส่วนหนึ่งมากกว่านั้น  เงินสำรองระหว่างประเทศ  คือ  “ เป็นสินทรัพย์ที่ปลอดภาระผูกพันที่มีอยู่และควบคุมโดยธนาคารกลางเพื่อใช้ในการชำระหนี้ดุลการชำระเงินระหว่างประเทศ เพื่อใช้ในการควบคุมความไม่สมดุลของดุลการชำระเงินในทางอ้อมผ่านการแทรกแซงในตลาดอัตราแลกเปลี่ยน และ/หรือ เพื่อวัตถุประสงค์อื่น”  (คู่มือดุลชำระเงินฉบับที่  5,  กองทุนการเงินระหว่างประเทศ – IMF)  จากบริบทนี้ในส่วนท้ายเห็นได้ว่าเปิดโอกาสให้หน่วยงานที่รับผิดชอบ  หรือโดยปกติแล้วหมายถึงธนาคารกลางระหว่างประเทศได้กำหนดวัตถุประสงค์เพิ่มเติมเพื่อการดำเนินนโยบายทางการเงินอย่างมีประสิทธิภาพตามบริบทแต่ละประเทศ  โดยสำหรับประเทศไทยเองนั้นพบว่า  มีวัตถุประสงค์ของการถือเงินสำรองระหว่างประเทศ  ดังนี้

1. เพื่อใช้ในการดำเนินนโยบายการเงินและนโยบายอัตราแลกเปลี่ยน

2. เพื่อความมั่นคั่งของประเทศ (store of wealth)

3. สร้างความเชื่อมั่นแก่นักลงทุนต่างชาติ

4. เพื่อใช้หนุนหลังธนบัตรออกใช้

(ธนาคารแห่งประเทศไทย)

 

จากตัวเลขเงินสำรองระหว่างประเทศในปัจจุบัน  ณ  วันที่  12  กันยายน  2551  คิดเป็นมูลค่า  101.0  พันล้านเหรียญสหรัฐอเมริกา  เพิ่มขึ้นจากปี  2543  ณ  ระดับ  32  พันล้านเหรียญ  หรือเพิ่มขึ้นกว่า  216 %  ในระยะเวลา  8  ปีที่ผ่านมา  เนื่องมาจากการฟื้นตัวทางเศรษฐกิจ  และต่อเนื่องด้วยการขยายตัวทางเศรษฐกิจ  โดยเฉพาะภาคการส่งออกของประเทศไทย  การส่งออกเป็นที่มาหนึ่งของเงินสำรองระหว่างประเทศ  เพื่อความเข้าใจมากขึ้นของที่มาเงินสำรองระหว่างประเทศ  สามารถแยกที่มาของเงินสำรองระหว่างประเทศได้ดังนี้

1. การเกินดุลการชำระเงิน ซึ่งประกอบด้วยผลรวมของดุลบัญชีเดินสะพัด  (ดุลการค้าและบริการ – ผลต่างการของส่งออกและนำเข้าสินค้าและบริการ – รวมกับรายได้และเงินโอน)  และดุลบัญชีเงินทุนเคลื่อนย้าย  (ผลต่างของเงินทุนไหลเข้า  และไหลออก)  อย่างไรก็ดี ภายใต้ระบบอัตราแลกเปลี่ยนลอยตัว การเกินดุลดังกล่าวจะทำให้เงินสำรองระหว่างประเทศเพิ่มขึ้นเฉพาะในกรณีที่ธนาคารกลางเข้าซื้อเงินตราต่างประเทศจากตลาดเงินตราต่างประเทศเท่านั้น  หรือมีการแทรกแซงให้อัตราแลกเปลี่ยนมีเสถียรภาพต่อการดำเนินกิจกรรมทางสังคม  เศษรฐกิจ  และการเมือง

2. ผลตอบแทนที่ได้จากการบริหารจัดการ ซึ่งแยกเป็นผลตอบแทนที่เกิดจากรายได้ประเภทต่าง ๆ  ได้แก่

–   ทองคำ

–   เงินฝากที่ธนาคารพาณิชย์ต่างประเทศ สถาบันการเงินระหว่างประเทศ หรือสถาบันการเงินต่างประเทศ

–   หลักทรัพย์ต่างประเทศที่จะมีการชำระหนี้เป็นเงินตราต่างประเทศ

–  สิทธิซื้อส่วนสำรองในกองทุนการเงินและธนาคารระหว่างประเทศ

–  สิทธิพิเศษถอนเงินในกองทุนการเงินระหว่างประเทศ

–  สินทรัพย์อื่นใดที่ธนาคารกลางนำส่งกองทุนการเงินระหว่างประเทศ

และรวมถึงผลตอบแทนที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงในมูลค่าตลาดของสินทรัพย์ที่ประกอบเป็นเงินสำรองทางการ

–  ทองคำ

–  ต่างประเทศ

–  หลักทรัพย์ต่างประเทศ

–  ทองคำ สินทรัพย์ต่างประเทศ และสิทธิพิเศษถอนเงินที่นำส่งกองทุนการเงินระหว่างประเทศ

–  ใบสำคัญสิทธิพิเศษถอนเงิน ใบสำคัญสิทธิซื้อส่วนสำรอง

–  หลักทรัพย์รัฐบาลที่ชำระหนี้เป็นเงินตราต่างประเทศ

(กองทุนการเงินระหว่างประเทศ) 

โดยในส่วนหลังนี้คือ  สินทรัพย์ท่ีเป็นองค์ประกอบของเงินสำรองระหว่างประเทศ  ซึ่งมูลค่ามีการเปลี่ยนแปลงโดยการกำหนดจากอุปสงค์อุปทานของตลาดโลก   สำหรับประเทศไทยนั้น  พบว่าทองคำ  อ้างอิงราคาทองคำของตลาดลอนดอน  (London afternoon gold fixing)  สิทธิพิเศษถอนเงิน  และสินทรัพย์ส่งสมทบกองทุนการเงินระหว่างประเทศ  คำนวณเทียบเป็นค่าเงินดอลลาร์อเมริกาตามอัตราแลกเปลี่ยนที่กองทุนการเงินระหว่างประเทศกำหนด  ส่วนสินทรัพย์ในรูปของเงินตราระหว่างประเทศนั้นเทียบค่าเป็นหน่วยดอลลาร์อเมริกา  โดยอ้างอิงอัตราแลกเปลี่ยนจากอัตราปิดซื้อขายเฉลี่ย  ณ  สิ้นวันของตลาดนิวยอร์ก  (New York Closing mid rate)

 

จากที่กล่าวมาทั้งหมดข้างต้นช่วยให้สามารถเข้าใจเงินสำรองระหว่างประเทศมากขึ้นในมิติต่างๆ  อาทิ  องค์ประกอบของเงินสำรองระหว่างประเทศ  การบริหารจัดการเงินสำรองระหว่างประเทศเพื่อก่อให้เกิดรายได้  ที่มาของเงินสำรองระหว่างประเทศ  และรวมถึงหน้าที่ของการมีอยู่ของเงินสำรองระหว่างประเทศที่มีความสำคัญอย่างยิ่ง

ด้วยจุดประสงค์ของการมีอยู่ของเงินสำรองระหว่างประเทศเป็นปัจจัยกำหนดหน้าที่ของเงินสำรองระหว่างประเทศ  ดังนี้

1.  ทำหน้าที่รักษาอัตราแลกเปลี่ยนที่เหมาะสม  ผ่านเครื่องมือต่างๆของธนาคารกลาง   จากจุดประสงค์เพื่อใช้ในการดำเนินนโยบายการเงินและนโยบายอัตราแลกเปลี่ยน

2.  ทำหน้าที่เงินสำรองไว้ใช้ในช่วงเวลาที่เศรษฐกิจตกต่ำ   จากจุดประสงค์เพื่อความมั่นคั่งของประเทศ (store of wealth)

3.  ทำหน้าที่ค้ำประกันหนี้ต่างประเทศ  (เงินกู้จากต่างประเทศ)  และชำระหนี้ต่างประเทศเมื่อไม่มีความสามารถในการทำกำไร   หรือวิกฤตเศษรฐกิจ  จากจุดประสงค์สร้างความเชื่อมั่นแก่นักลงทุนต่างชาติ

4.  ทำหน้าที่คำ้ประกันมูลค่าเงินที่พิมพ์ออกมาในตลาดให้สอดคล้องกับภาวะเศรษฐกิจปัจจุบัน  จากจุดประสงค์เพื่อใช้หนุนหลังธนบัตรออกใช้

 

ท่ามกลางกระแสโลกาภิวัฒน์ที่ทวีความรุนแรงมากขึ้น  มากขึ้นทุกขณะ  กอปรกับการดำเนินนโยบายทางเศรษฐกิจของประเทศไทยที่เน้นการเจริญเติบโตที่ขับเคลื่อนด้วยการส่งออก  ทำให้เงินสำรองระหว่างประเทศในปัจจุบันมีมูลค่า  101.0  พันล้านเหรียญอเมริกา  เป็นระดับที่หลายคนได้ออกมาวิจารณ์ว่าสูงเกินไปบ้าง  พอดีบ้าง   หรือแม้แต่กระทั่งต่ำเกินไป  หลายคนเกิดความสงสัยว่าแล้วเงินสำรองระหว่างประเทศมากน้อยระดับไหนถึงจะเพียงพอ  หากพิจารณาตามกรอบของหน้าที่เงินสำรองระหว่างประเทศแล้ว  ได้มีผู้เสนอความคิดเห็นมากมาย ดังนี้

–  ระดับเงินสำรองระหว่างประเทศที่เหมาะสมควรจะให้มีความสอดคล้องกับหนี้ต่างประเทศ  นั่นคือ  ระดับที่เท่ากับหนี้ต่างประเทศทั้งภาครัฐ  และเอกชน  แสดงถึงความสามารถในการชำระหนี้ต่างประเทศ

    มีทั้งเสนอความคิดเห็นในรายละเอียดที่แตกต่างกันคือ  พิจารณาเฉพาะหนี้ต่างประเทศระยะสั้น  (1 – 3 ปี)  พิจารณารวมทั้งหนี้ระยะสั้น  และระยะยาว

–  ระดับเงินสำรองระหว่างประเทศที่เหมาะสมควรจะให้มีความสอดคล้องกับเงินทุนไหลเข้าระยะสั้น  นั่นคือ  มากพอที่จะลดแรงจูงใจต่อขบวนการล้มค่าเงิน

 

จากหลายทัศนะสามารถแยกออกได้เป็นสองกลุ่มใหญ่  ดังนี้

1.  ทัศนะที่พิจารณาบนพื้นฐานของเศรษฐกิจดำเนินไปตามปกติ  (มองแง่บวก)  กลุ่มนี้จะให้ความสำคัญของผลประโยชน์ที่จะได้รับการการนำเงินสำรองระหว่างประเทศไปใช้ลงทุน  อาทิ  การสร้างกองทุนความมั่งคั่งของประเทศ  (Sovereign Wealth Fund) การตั้งงบประมาณขาดดุล  เป็นต้น  และมองว่ามีแนวโน้มการสร้างผลตอบแทนได้อย่างต่อเนื่อง  โอกาสของวิกฤตมีน้อย  ดังนั้นระดับเงินสำรองระหว่างประเทศที่เหมาะสมจึงพิจารณาจากปัจจัยระยะสั้นเป็นส่วนใหญ่  เช่น  หนี้ต่างประเทศระยะสั้น  เนื่องมาจากการพิจารณาโดยคำนึงถึงปัจจัยระยะยาวทำให้เสียโอกาสของการสร้างประโยชน์จากเงินสำรองระหว่างประเทศ  จึงหมายความว่าเงินสำรองระหว่างประเทศที่เหมาะสมจึงไม่สูงมาก  (ตัวอย่างประเทศไทย  หนี้ต่างประเทศระยะสั้น  ณ  สิ้นเดือน  มิ.ย.  51  อยู่ที่ระดับ  26.791  พันล้านเหรียญอเมริกา)

2.  ทัศนะที่พิจารณาบนพื้นฐานของเศรษฐกิจดำเนินไม่ปกติ  หรือเกิดวิกฤตเศรษฐกิจ  (มองแง่ลบ)  กลุ่มนี้จะให้ความสำคัญของความสามารถในการจัดการเพื่อความต่อเนื่องของเศรษฐกิจในยามที่เกิดวิกฤต  ดังนั้นระดับเงินสำรองระหว่างประเทศที่เหมาะสมจึงพิจารณาจากปัจจัยทั้งหมดเป็นส่วนใหญ่  เช่น  หนี้ต่างประเทศ  จึงหมายความว่าเงินสำรองระหว่างประเทศที่เหมาะสมจึงอยู่ในระดับสูง   (ตัวอย่างประเทศไทย  หนี้ต่างประเทศทั้งหมด  ณ  สิ้นเดือน  มิ.ย.  51  อยู่ที่ระดับ  66.040  พันล้านเหรียญอเมริกา)

แต่ปัจจัยพิจารณาเหล่านี้เพียงพอแล้วเหรอ ?

สำหรับข้าพเจ้าเองแล้ว  ตอบได้เลยว่าไม่เพียงพอสำหรับการสำนึกร่วมความเป็นชนชาติเดิมเดียวกันในพื้นที่ที่เรียกว่าประเทศ  หากคิดว่าทุน  (ทรัพยากรธรรมชาติต่างๆ  แรงงาน  ความรู้  ข้อมูล)  เป็นสมบัติที่ผลัดกันชมได้  เปลี่ยนเจ้าของไปมาได้เกือบ  200  ประเทศ  หรืออีกหลายบริษัทในประเทศเหล่านั้น  เพียงแค่มีกำลังซื้อที่เพียงพอต่อการเสนอขายทั้งในยามปกติ   และวิกฤต  ซึ่งนั้นหมายความว่าถ้าทุนถูกเปลี่ยนเจ้าของเป็นชนต่างชาติแล้ว  โอกาสน้อยมากที่เราจะกลับมาเป็นเจ้าของทุนที่อยู่ในพื้นที่ที่เราอาศัยอยู่อีกครั้ง  ท่ามกลางโลกที่มีการเคลื่อนย้ายทุกอย่างอย่างมีประสิทธิภาพ  (ในกรณีนี้สามารถเคลื่อนย้ายทุนผ่านการเคลื่อนย้ายความเป็นเจ้าของทุน  แต่ทุนอยู่ที่เดิมก็ได้)  นอกเสียจากว่าชนชาติเดิมเดียวกันนั้นก่อการปฏิวัติยึดคืนมาทางใดทางหนึ่ง

 

ธุรกิจทั้งของรัฐ  รัฐวิสาหกิจ  และเอกชน  ต่างมีความต้องทุนทั้งในยามปกติ  และทุนในยามวิกฤต

1.  ความต้องการทุนในยามปกติ  เป็นการลงทุนเพื่อสร้างการเติบโตอย่างต่อเนื่องของธุรกิจ  อาทิ  การเพิ่มกำลังการผลิต  การขยายธุรกิจในหลายสาขา  การควบรวม  ชดเชยการตั้งสำรองหนี้สูญ  เป็นต้น

2.  ความต้องการทุนในยามวิกฤต   มีความต้องการทุนเพื่อชดเชยการขาดทุนเมื่อธุรกิจล้มละลาย  ด้วยเหตุจากการประกอบการของธุรกิจเอง  หรือผลกระทบจากวิกฤตเศรษฐกิจ  (วิกฤตสถาบันการเงิน  วิกฤตหนี้)  มากกว่านั้นต้องการทุนเพิ่มเพื่อเริ่มต้นเศรษฐกิจใหม่

ความต้องการทุนเหล่านี้จะไม่กระทบต่อความเป็นเจ้าของทุนของชนชาติเดิมเดียวกัน  ถ้าหากแหล่งที่มาของทุนมาจากในประเทศ  แต่สำหรับประเทศที่มีระบบเศรษฐกิจแบบเปิดขนาดเล็ก  ได้เปิดโอกาสให้มีการใช้ประโยชน์จากทุนจากต่างประเทศได้  และประเทศที่มีระบบเศรษฐกิจขนาดเล็กโดยปกติแล้วไม่มีทุนในประเทศพอต่อการลงทุน  เว้นเสียแต่ประเทศนั้นมีความโน้มเอียงในการออมสูง  เช่น  ญี่ปุ่น  (ออมเป็นสัดส่วนมากของรายได้ที่ได้รับหลังจากหักภาษี)  แต่การใช้ประโยชน์จากทุนต่างประเทศมีหลายรูปแบบ  อาทิ  การให้กู้  การร่วมเป็นเจ้าของทุน(เป็นพันธมิตร)  การควบรวม  การเข้าซื้อกิจการ  เป็นต้น  จากจุดนี้จึงเป็นจุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนความเป็นเจ้าของทุน  แต่ทั้งนี้ยังขึ้นกับกฎระเบียบ  หรือการเปิดโอกาสของแต่ละประเทศอีกด้วยในการกำหนดสัดส่วนความเป็นเจ้าของทุน

 

หากพิจารณาโอกาสสูญเสียความเป็นเจ้าของทุนของชนชาติเดียวกันกับประเทศระหว่างยามปกติ  และยามวิกฤต  สามารถตอบได้เลยว่าโอกาสในยามปกตินั้นเป็นไปได้น้อยมากเพราะต้องปฏิบัตภายใต้กฎระเบียบของประเทศนั้น  แต่ในทางกลับกัน  พบว่า  ในยามวิกฤตเป็นไปได้มาก  มากมากในการสูญเสียความเป็นเจ้าของทุนของชนชาติเดียวกันกับประเทศให้แก่ชนต่างชาติ  เนื่องมาจากความจำเป็นต้องใช้ทุนจำนวนมากเพื่อหยุดวิกฤต  และมากกว่านั้นเพื่อสร้างความต่อเนืองต่อการดำเนินกิจกรรมของธุรกิจ  ฟื้นฟูกิจการ  โดยเฉพาะอย่างยิ่งสถาบันทางการเงิน ที่มีบทบาทสำคัญต่อการฟื้นฟูเศรษฐกิจของประเทศ  ถึงขนาดที่มีการแก้ไขกฎระเบียบสัดส่วนการถือครองทุน  ความเป็นเจ้าของทุนในประเทศนั้น   มากกว่านั้นสำหรับประเทศที่มีระบบเศรษฐกิจแบบเปิดขนาดเล็ก  ยังมีโอกาสสูงต่อการเผชิญหน้ากับวิกฤตทางเศรษฐกิจ   เนื่องมาจากเงินทุนที่ไหลเข้าออกในโลกนี้มีปริมาณมากเมื่อเปรียบเทียบกับเงินสำรองระหว่างประเทศ  ซึ่งเสี่ยงต่อความผันผวนของอัตราแลกเปลี่ยน

 

โดยปกติแล้วเมื่อเกิดวิกฤตทางเศรษฐกิจขึ้น  พบว่า  เงินสำรองระหว่างประเทศนั้นมีเพียงพอต่อการชำระหนี้ต่างประเทศบางส่วน  (หลังจากประนอมหนี้แล้ว)   แต่ไม่เพียงพอต่อการรักษาไว้ซึ่งความเป็นเจ้าของทุนของชนชาติเดิมในประเทศนั้น  ซึ่งหมายความว่าเงินสำรองระหว่างประเทศนั้นมีอยู่เพื่อสร้างความเชื่อมั่น  เป็นหลักประกันต่อชนต่างชาติ  แต่ไม่ได้เป็นหลักประกันต่อชนชาติเดียวกันที่เป็นเจ้าของเงินสำรองระหว่างประเทศ  ไม่ได้ให้ความสำคัญกับชนชาติเดียวกันกับประเทศที่เป็นเจ้าของทุนในประเทศ  แต่กลับต้องหยิบยื่นความเป็นเจ้าของให้แก่ชนต่างชาติไม่ว่าพอใจหรือไม่ก็ตาม

 

จากผลกระทบของการเปลี่ยนความเป็นเจ้าของทุนในประเทศจากชนชาติเดียวกันกับระเทศ  เป็นชนต่างชาติเกือบทั้งหมดเห็นได้ชัดเจนจากกรณีของประเทศอาร์เจนตินา  พบว่า  เกิดความสูญสิ้นของชนชาติเดียวกันกับประเทศนั้น  คือ  ไม่ความสามารถดำเนินกิจกรรมทางสังคม  เศรษฐกิจ  และการเมืองตามความต้องการของชนชาติเดียวกันแต่ละคนได้  ซึ่งในรายละเอียดนั้นข้าพเจ้าได้เขียนเอาไว้ในบทความเรื่อง  ภาวะสูญสิ้นของชนชาติเดียวกัน กับ ผลกระทบจากการแปรรูปกิจการ

 

มากกว่านั้นสำหรับประเทศที่มีแนวคิดพื้นฐานของสังคม  เศรษฐกิจ  และการเมืองแบบหน่วยสิ่งมีชีวิตนั้น  หน่วยของการดำเนินกิจกรรมมีประสิทธิภาพจากเครือข่าย  ซึ่งล้วนแต่พัฒนารูปแบบของสังคม  เศรษฐกิจ  และการเมืองที่มีความเป็นกลุ่มนิยม  (กลุ่มอาชีพ  กลุ่มจังหวัด  เป็นต้น)  รวมถึงชาตินิยมสูงในระดับหนึ่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งประเทศในเอเชียตะวันออก  อาทิ  จีน  ญี่ปุ่น  เกาหลีเหนือและใต้  ใต้หวัน  รวมถึงประเทศไทยด้วย  ดังนั้นเมื่อความเป็นเจ้าของทุนในประเทศของชนชาติเดียวกันของประเทศเหล่านี้ถูกเคลื่อนย้ายไปสู่ชนต่างชาติในระดับสูง  มีความเป็นไปได้สูงที่จะมีกระบวนการ (ขบวนการ) ทางสังคม  เศรษฐกิจ   และการเมืองต่อต้าน  เรียกร้อง  ก่อความวุ่นวาย  เพื่อยึดคืนซึ่งความเป็นเจ้าของทุนในประเทศ  นั่นหมายความว่ามีความเป็นไปได้สูงที่จะเกิดความไม่สงบในประเทศ

 

ดังนั้นสำหรับประเทศที่มีระบบเศรษฐกิจขนาดเล็ก  หรือเงินออมในประเทศไม่พอต่อการลงทุน  (และมีแนวคิดพื้นฐานของสังคม  เศรษฐกิจ  และการเมืองแบบหน่วยสิ่งมีชีวิต)  จำเป็นอย่างยิ่งต้องเพิ่มเป้าหมายของเงินสำรองระหว่างประเทศอีกหนึ่งเป้าหมาย  คือ  สร้างความเชื่อมั่นแก่ชนชาติเดียวกันกับประเทศ  หรือเป้าหมายรักษาไว้ซึ่งความเป็นเจ้าของทุนโดยชนชาติเดียวกันกับประเทศ  นั่นหมายถึงการสร้างหลักประกันให้กับคนในประเทศในความเป็นเจ้าของทุนในประเทศ  นอกเหนือจากการสร้างหลักประกันให้แก่ชนต่างชาติในเจ้าของทุนที่ไหลเข้าประเทศแต่ฝ่ายเดียว   และดำเนินการตามเป้าหมายทั้งสองควบคู่กันอย่างสมดุล  ก่อนที่ประเทศต้องตกอยู่ในสภาวะสูญสิ้นชนชาติเดิมเดียวกัน  คือ  สังคมของชนชาติเดิมแตกสลาย  กระจัดกระจาย  สังคมชนต่างชาติเข้มแข็งขึ้น  เศรษฐกิจท่ีชนชาติเดียวกันกับประเทศประกอบอาชีพได้อย่างเดียว  คือ   “แรงงาน  หรือลูกจ้าง”  ไม่มีโอกาสประกอบอาชีพอื่น  ชนต่างชาติประกอบอาชีพอย่างเดียว  คือ  “นายจ้าง”  การเมืองที่มีนักการเมืองซึ่งเป็นอาชีพหนึ่งทำหน้าที่  “ลูกจ้าง”  ของนายทุนชนต่างชาติ  นั่นหมายถึง  มีนายจ้าง  หรือประมุข  คือ  “ชนต่างชาติ”

จากการเพิ่มเป้าหมายสร้างความเชื่อมั่นแก่ชนชาติเดียวกันกับประเทศของการมีอยู่ซึ่ง “เงินสำรองระหว่างประเทศ”  นอกเหนือจากการเป็นหลักประกันของทุนไหลเข้าของชนต่างชาติ  การสร้างเสถียรภาพของอัตราแลกเปลี่ยน  และการหนุนหลังเงินออกใช้  ธนาคารกลางต้องมีการบริหารจัดการเงินสำรองระหว่างประเทศ  โดยดำเนินนโยบายอย่างสมดุลระหว่างเป้าหมายทั้งหมด  นั่นหมายถึงระดับเงินสำรองระหว่างประเทศที่เหมาะสม  ซึ่งสามารถแบ่งแนวทางการดำเนินการได้สองแนวทางหลักดังนี้

 

1.  แนวทางของประเทศที่พึงพอใจความเสี่ยงในระดับต่ำ  (risk aversion)  คือ  แนวทางที่มีการบริหารจัดการเงินสำรองระหว่างประเทศให้สอดคล้องกับเป้าหมายทั้งหมด  นำมาซึ่งระดับเงินสำรองระหว่างประเทศที่สูง  สูงพอต่อการเป็นหลักประกันในระยะสั้น  คือ  การรักษาเสถียรภาพของอัตราแลกเปลี่ยน  และเป็นหลักประกันของเงินที่ออกใช้ในระบบเศรษฐกิจ  มากกว่านั้นต้องสูงพอต่อการเป็นหลักประกันระยะยาว  คือ  ความสามารถในการชำระหนี้ต่างประเทศ  และความสามารถในการรักษาไว้ซึ่งความเป็นเจ้าของทุนในชาติของชนในชาติ  ดังนั้นในการจัดการเงินสำรองระหว่างประเทศที่ให้ความสำคัญทั้งหลักประกันระยะสั้น  และระยะยาวไปพร้อมกันจึงมีความเป็นไปได้ที่จะเกิดการขัดแย้งของผลได้ของหลักประกันทั้งสองระยะเวลาจากการจัดการ  เนื่องมาจากการลงทุนเงินสำรองะหว่างประเทศในหลักทรัพย์ต่างๆ

สรุปได้ว่าระดับเงินสำรองระหว่างประเทศควร  เท่ากับ  ทุนไหลเข้า –  ออกระยะสั้น  ทุนเพื่อการนำเข้าและส่งออก  หนี้ต่างประเทศ  และทุนของกิจการที่ใช้ประโยชน์จากทุนในชาติ  (สัดส่วนทุนมากกว่าร้อยละ  50)  เพื่อประกันว่าสามารถชำระหนี้ต่างประเทศ  และเข้าช่วยเหลือรักษาสัดส่วนการเป็นเจ้าของทุนในชาติของชนในชาติได้  หากเป็นตามแนวทางนี้  เงินสำรองระหว่างประเทศต้องอยู่ในระดับสูงมาก

 

2.  แนวทางของประเทศที่พึงพอใจความเสี่ยงในระดับสูง  (risk loving)  คือ  แนวทางที่มีการบริหารจัดการเงินสำรองระหว่างประเทศที่แยกการจัดการตามเป้าหมายในระยะสั้น  และระยะยาวออกจากกันเพื่อป้องกันการขัดแย้งของผลได้จากการจัดการ โดยคงไว้ซึ่งเงินสำรองระหว่างประเทศ  เพื่อดำเนินตามเป้าหมายในระยะสั้น  คือ  หลักประกันต่อเสถียรภาพของอัตราแลกเปลี่ยน  และเงินที่ออกใช้ในระบบเศรษฐกิจ  และแยกเอาเป้าหมายระยะยาว  คือ  การสร้างหลักประกันสำหรับทุนชนต่างชาติที่ไหลเข้า  (หนี้ต่างประเทศ)  และทุนในประเทศของชนในชาติ  โดยจัดตั้ง  กองทุนความมั่งคั่งแห่งชาติ  เพื่อบริหารจัดการทุนส่วนเกินจากการมีอยู่ของเงินสำรองระหว่างประเทศ  ทำให้มีการจัดการเงินสำรองระหว่างประเทศ  และเงินสำรองส่วนเกินอย่างมีประสิทธภาพมากขึ้น  ซ่ึงเงินสำรองระหว่างประเทศมีอยู่  หรือลงทุนในหลักทรัพย์ที่มีความมั่นคง  มีสภาพคล่องสูง  อาทิ  พันธบัตรรัฐบาล  ตั๋วเงินคงคลังของรัฐบาลที่มีความมั่นคงสูง  ส่วนเงินสำรองระหว่างประเทศส่วนเกินมีอยู่  หรือลงทุนในหลักทรัพย์ที่คาดว่ามีผลตอบแทนสูงที่หลากหลาย  มีระยะเวลาการลงทุนยาว  หมายรวมถึงหลักทรัพย์ที่มีความเสี่ยงสูง  และหลักทรัพย์ที่เป็นของทุนในชาติ  เพื่อรักษาสัดส่วนความเป็นเจ้าของทุนในชาติ   โดยชนในชาติผ่านเงินสำรองส่วนเกินที่คนในชาติทุกคนเป็นเจ้าของ

สรุปได้ว่าระดับเงินสำรองระหว่างประเทศควรเท่ากับ  ทุนไหลเข้า –  ออกระยะสั้น  ทุนเพื่อการนำเข้าและส่งออก  หรือการมีอยู่เพื่อตอบสนองความต้องการระยะสั้น   ส่วนระดับเงินสำรองระหว่างประเทศส่วนเกินควรเท่ากับ  หนี้ต่างประเทศ  และทุนของกิจการที่ใช้ประโยชน์จากทุนในชาติ  เพื่อความเป็นเจ้าของ  (สัญชาติของทุน)  โดยสร้างเครืองมือใหม่เพื่อบริหารจัดการเงินสำรองส่วนเกิน  อาจเป็นรูปแบบของ  กองทุนความมั่งคั่งของประเทศ  (Sovereign Wealth Fund)  หรือการให้อำนาจบริหารจัดการของรัฐบาล  เพื่อการลงทุนภายใต้วัตถุประสงค์  ผ่านรูปแบบเดิมของงบประมาณขาดดุลก็เป็นได้  แต่ไม่ว่าจะใช้เครื่องมือใดต้องศึกษาถึงความเป็นไปได้  และผลกระทบที่ตามมาให้ชัดเจน

 

กรณีตัวอย่างของประเทศไทย:  ผลลัพธ์จากวิกฤตเศรษฐกิจ  2541

ตารางแสดงความเป็นเจ้าของทุน  คือ  เจ้าของธนาคารพาณิยช์  เมื่อปี  2544  3  ปีหลังจากวิกฤต

ที่มา:  งานวิจัยของ  ศ.ดร.ผาสุก พงษ์ไพจิตร  เรื่อง  โครงสร้างและพลวัตของทุนไทยหลังวิกฤตเศรษฐกิจ

 

ตารางแสดงความเป็นเจ้าของทุน  คือ  เจ้าของธนาคารพาณิยช์  เมื่อปี  2551  10  ปีหลังจากวิกฤต

 

ที่มา:  ผู้เขียนรวมรวมจากตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย  ณ  วันที่  12  กันยายน  2551

 

ตารางแสดงความเป็นเจ้าของทุน  คือ  เจ้าของธุรกิจโทรคมนาคม เมื่อปี  2551  10  ปีหลังจากวิกฤต

 

ที่มา:  ผู้เขียนรวมรวมจากตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย  ณ  วันที่  12  กันยายน  2551

 

จะปล่อยให้ชนต่างชาติเข้ามาเป็นเจ้าของทุนในประเทศอีกเท่าไหร่

ขณะที่อเมริกาที่ประสบปัญหาซับไพรม์  

กลับตระบัดสัตย์ฉันทามติวอชิงตันที่สนับสนุนด้วยตนเอง

กีดกันความเป็นเจ้าของทุนของชนชาติอเมริกาจากจีน  และอาหรับ

สุดท้ายธนาคารกลางสหรัฐเข้าอุ้มเอง

แล้วราชอาณาจักรไทย?  (จะเหลือเพียงตัวหนังสือ?)

 

Read Full Post »